نخستين شرط حضور افراد معلول در جامعه مناسبسازي محيط شهري براي آنهاست و در قانون جامع حمايت از معلولان به آن اشاره شده است.
بر اين اساس همه دستگاهها و نهادهاي دولتي موظف شدهاند در طراحي، توليد و احداث ساختمانها، اماكن عمومي، معابر و وسايل خدماتي به گونهاي عمل كنند كه امكان دسترسي و بهرهمندي معلولان مانند ساير افراد جامعه فراهم شود، اما متاسفانه در حال حاضر معلولان جز در بعضي از اين مكانها از اين تسهيلات بيبهرهاند؛ به گونهاي كه به جرات ميتوان گفت در اغلب موارد ورود افراد معلول به بيشتر ساختمانهاي اداري غيرممكن است.
براي معلولان به عنوان افرادي با «توانمنديهاي ويژه» مناسبسازي بيشتر اهميت پيدا ميكند، چرا كه معلولان بيش از آن كه نيازمند نگاه ترحمآميز ديگران باشند به فضاهاي مناسب شهري و اجتماعي نياز دارند، به همين دليل بايد مناسبسازي اماكن و معابر عمومي در اولويت قرار گيرد.
دور از انتظار نيست كه معلولان، شهري بدون مانع داشته باشند، البته براي رسيدن به اين هدف نبايد تنها به سازمان بهزيستي تكيه كرد. زمانيكه صحبت از نهضت مناسبسازي به ميان ميآيد بايد تمام سازمانها و نهادها، مناسبسازي را اولويت خود قرار دهند.
هرچند طي سالهاي اخير در برخي از مناطق اقداماتي براي مناسبسازي صورت گرفته است، با اين حال تا نقطه مطلوب فاصله زيادي وجود دارد.
مجهز نبودن ساختمانها به آسانسور براي حمل ويلچر و وجود پلههاي متعدد تنها بخش ناچيزي از نارساييهاي محيطي و شهري براي حضور معلولان در جامعه است؛ در حالي كه در آييننامه مناسبسازي محيطي اين گونه آمده است كه اصلاح محيط و تدارك وسايل حمل و نقل بايد به گونهاي باشد كه افراد معلول بتوانند آزادانه و بدون خطر در محيط پيرامون اعم از اماكن عمومي، معابر، محيط شهري و ساختمانهاي عمومي تردد كنند و از تسهيلات محيطي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي با حفظ استقلال فردي لازم بهرهمند شوند، اما بيشتر معابر شهري فاقد اين تسهيلات براي عبور و مرور افراد معلول هستند و مناسبسازي محيط توسط سازمانهاي مسوول در حد بسيار محدود انجام شده است.
به گفته سرپرست سازمان بهزيستي كشور براساس آخرين بررسيها در تابستان سال 89 ، ميزان امكان دسترسي افراد معلول به ساختمانها و اماكن عمومي در سراسر كشور 27 درصد بوده است كه استان چهارمحال و بختياري با كمترين ميزان11درصد، مناسبسازي اماكن و استان آذربايجانشرقي با بيشترين ميزان 39 درصد و استان تهران نيز 24 درصد مناسبسازي اماكن و معابر شهري را به خود اختصاص دادند.
بيشترين ميزان مناسبسازي در دستگاههاي دولتي و اماكن عمومي مربوط به مراكز بهداشتي ـ درماني و كمترين ميزان مناسبسازي مربوط به اماكن و معابر شهري بوده است؛ همچنين بنياد شهيد و امور ايثارگران با 42 درصد بيشترين ميزان مناسبسازي و جهاد كشاورزي با 24 درصد كمترين ميزان مناسبسازي را به خود اختصاص دادهاند كه در اين ميان سهم سازمان بهزيستي 39 درصد بوده است.
و سخن آخر اين كه ناخوشايند است در قرن بيستويكم، با وجود پيشرفتهاي بيشمار بشر، دنيا هنوز براي افراد معلول هموار نيست.
شمار زيادي از معلولان همچنان با موانع زيادي به شكل اقدامات تبعيضآميز، نگرشهاي ناشي از ناآگاهي و موانع مختلف ديگر در برابر فعاليت در بيرون از خانه مواجه هستند كه آنان را از مشاركت كامل در فعاليتهاي زندگي بازميدارند.