شماري از نمايندگان غايب و اعضاي گروه 1+5 اعلام كرده‌اند كه اين بازديد نمي‌تواند جايگزين بازرسي بازرسان آژانس اتمي از تاسيسات ايران باشد، اين در حالي است كه ايران اعلام كرد هيچ‌گاه نخواسته اين دعوت و بازديد را جايگزين همكاري با بازرسان و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي كند.

رويكرد بازديد از تاسيسات هسته‌اي ايران موضوع تازه‌اي نيست و ايران مدتهاست كه سياست تعامل با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي را دنبال مي‌كند و انعطاف تهران در جهت از بين بردن شك‌ها و ابهامات، نشان از حسن نيت و اطمينان كامل به فعاليت‌هاي هسته‌اي دارد. چنين روشي تاكيد مي‌كند كه چيزي براي پنهان كردن وجود ندارد.

تاسيسات اراك البته مدت‌ها تحت نظارت بازرسان آژانس بوده است، اما بعد از اين‌كه اجراي پروتكل الحاقي در ايران متوقف شد، اراك تا حد زيادي به لحاظ قانوني و پادماني دور از بازديدهاي مكرر بازرسان قرار گرفت كه اين موضوع مورد تاكيد مداوم غربي‌ها بود، حال ايران ضمن اجراي قوانين بين‌المللي كه به آن پايبند است براي اثبات حسن‌‌نظر خود و اين‌كه بار ديگر نشان دهد فعاليت خارج از عرف متداول فعاليت‌هاي صلح‌آميز هسته‌اي ندارد، دروازه‌هاي تاسيسات اراك و همچنين سايت غني‌سازي نطنز را روي مهمانان بين‌المللي خويش گشود.

نماينده ايران در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي اين بازديد را متضمن امنيت تاسيسات هسته‌اي ايران خواند و در اين باره گفت: اين بازديدها نشان دهنده همكاري جمهوري اسلامي ايران و برخورد مسوولانه ما و همچنين مقاومت و عدم سازش در مورد حقوق حقه خودمان است.

علي‌اصغر سلطانيه با بيان اين‌كه نمايندگان كشورهاي خارجي در بازديد از تاسيسات هسته‌اي بارها ايران را ستودند، گفت: اولين عكس‌العمل مهمانان خارجي از تاسيسات هسته‌اي ايران اين بود كه «برخلاف آنچه كه شنيده بوديم اين تاسيسات زيرزميني و مخفي نيست.»

اين گروه از نمايندگان در بازديد از نطنز نيز از بخش مربوط به توليد اورانيوم با غناي 20 درصد بازديد كردند كه مشاهده دوربين‌هاي آژانس در اقصي نقاط اين تاسيسات و همچنين پلمب‌هاي آژانس، گوياي نظارت و كنترل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي بر اين تاسيسات هسته‌اي بود.

نقطه قابل توجه در بازديد نمايندگان از تاسيسات اراك و نطنز رد ادعاهاي متعددي بود كه كشورهاي غربي در خصوص اين تاسيسات در قطعنامه‌هاي شوراي امنيت مطرح كرده بودند و اين بازديد نشان داد كه قطعنامه‌ها مبناي حقوقي ندارد.

در اين قطعنامه‌ها تعليق فعاليت‌هاي غني‌سازي خواسته شده، در حالي كه اين تاسيسات زير نظر آژانس و بازرسان آن و فعاليت 24 ساعته دوربين‌هاي آژانس انجام مي شود يا تعطيلي رآكتور اراك مطرح شده، در حالي كه اين رآكتور در جهت يك پروژه انساني براي تامين راديودارو زير نظر آژانس فعاليت مي‌كند.

ايران به‌منظور سياست شفاف‌سازي پيرامون فعاليت‌هاي هسته‌اي خود نه يك‌بار، بلكه بارها چه در تعامل با آژانس و چه با نمايندگان كشورهاي ديگر آژانس گام‌هايي فعال برداشته است.

علي‌اصغر سلطانيه، نماينده دائم ايران در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي با اشاره به جلسات شوراي حكام در اين باره مي‌گويد: پيش از اين جلسات نيز هرگاه دستاوردي در زمينه انرژي هسته‌اي داشته‌ايم بلافاصله نمايندگان مختلف را دعوت كرده و با جزئيات اطلاعات در اختيارشان قرار داده‌ايم.

ايران همچنين در سال‌هاي 2004 و 2007 از سفراي عدم تعهد، كشورهاي 77 و نماينده اتحاديه عرب براي بازديد از تأسيسات هسته‌‌اي دعوت به عمل آورده است.

نماينده دائم ايران در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در اين باره نيز مي‌گويد: پس از بازديد سال 2007 گزارش كتبي بازديد از سوي نمايندگان در جلسه عدم تعهد ارائه شد و خبر اين بازديد در كتاب 50 سال فعاليت آژانس ثبت شده است.

در 21 فوريه سال 2003 نيز محمد البرادعي، مديروقت آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به ايران سفر كرد تا در باره صلح‌آميز بودن برنامه هسته‌اي كشورمان نظر دهد.

در اين ميان اگرچه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در آخرين گزارش خود در باره ايران، تهران را متهم كرده است كه به برخي از بازرسان اجازه ورود به تاسيسات هسته‌اي خود را نداده است، اما علي‌اكبر صالحي، رئيس سازمان انرژي اتمي گفته است كه تاكنون فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران بيش از 5 هزار روز تحت نظارت دقيق بازرسان آژانس قرار داشته كه اين امر در تاريخ آژانس بي‌سابقه بوده است.

براساس اسناد موجود، بازرسان آژانس 4000 نفر ساعت صرف مطالعه و بازديد از تاسيسات هسته‌اي ايران كردند و ايران به فهرستي از 157 بازرس آژانس اجازه ورود داده است كه همه آنها در نظارت بر عملكرد ايران از صلح‌آميز بودن برنامه هسته‌اي آن خبر داده‌اند.

گزارش‌ها حاكي از آن است در زماني كه البرادعي رياست آژانس را بر عهده داشت به طور متوسط هر 15 روز، يك گروه از بازرسان آژانس بين المللي انرژي اتمي از تأسيسات هسته‌اي ايران بازديد مي‌كردند.

اين همراهي‌ها با بازرسان در حالي صورت مي‌گيرد كه بازرسان آژانس درآخرين بازرسي‌هاي خود برخلاف مقررات آژانس، اطلاعات دريافتي از بازرسي‌هاي آژانس‌را كه بايد در آژانس اطلاعات محرمانه محسوب شود منتشر كردند.

بازديد بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي از سايت فوردو نيز كه پس از جنجال كشورهاي غربي راجع به آن صورت گرفت از جمله قدم‌هاي ايران در راستاي سياست اعتمادسازي بود. به طوري كه بان كي مون، دبير كل سازمان ملل متحد با صدور بيانيه‌اي در اين باره گفت: اين اقدام گام مهمي در جهت اعتمادسازي بر سر برنامه هسته‌اي ايران بوده است.

همچنين در زماني كه ايران براي آغاز فعاليت‌هاي غني‌سازي اورانيوم تا سقف 20 درصد براي سوخت رآكتور تهران مصمم شد، طي نامه‌اي رسمي به آژانس، خواستار حضور بازرسان در اين فر‌آيند شد.

اين اقدامات ايران درحالي رخ مي‌دهد كه كشوري چون كره شمالي بارها همكاري با آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي را متوقف كرده و از بازرسان هسته‌اي سازمان ملل خواسته تا هرچه سريع‌تر خاك اين كشور را ترك كنند.

نصب دوربين‌ها و پلمب‌هاي آژانس در تاسيسات هسته‌اي ايران از ديگر نكاتي است كه ازهمراهي ايران با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي حكايت مي‌كند. دوربين‌هاي آژانس به صورت زنده (on line) تمامي آن مواردي كه در اين تاسيسات اتفاق مي‌افتند را ثبت مي‌كنند.

سلطانيه در اين خصوص با اشاره به همزماني بازرسي بازرسان آژانس با بازديد سفراي كشورهاي خارجي از تأسيسات نطنز گفت: بازديدكنندگان دوربين‌ها و پلمب‌‌هاي آژانس را مشاهده كردند كه اين يك موضوع اتفاقي و جالب‌‌ توجه بود.

همه مواد هسته‌اي در تاسيسات نطنز و همچنين همه زنجيره‌هاي سانتريفيوژ نصب شده دراين سايت، تحت نظارت دوربين‌ها و بازرسان و كنترل آژانس قرار دارد و آژانس از طريق تصاوير ماهواره‌اي بر وضعيت رآكتور آب‌سنگين اراك رسيدگي مي‌كند.

همچنين در زمان ورود سوخت هسته‌اي از روسيه، براي استفاده در نيروگاه هسته‌اي بوشهر، اين مجموعه تحت مهرو موم آژانس قرار داشت.