لولا عاشق حضور در ميان جمعيت و مردم است و شايد هرگز به اندازه روزهاي اخير و در خلال به اصطلاح تور خداحافظي خود تا اين حد تحت فشار جمعيت مشتاق هواداران خود قرار نگرفته بود. او تقريبا تا آخرين دقايق دوران رياست جمهوري خود مشغول افتتاح تاسيسات، مدارس و دانشگاه‌ها بود، پروژه‌هايي كه گاه تنها روي كاغذ وجود دارند اما همه مردم با خشنودي به عملي شدن آن كاملا اميدوار هستند.

پرزيدنت لولا طي روزهاي اخير بارها به هنگام يادآوري اين‌كه روزگاري از واكس‌زدن كفش‌هاي مردم به مقام رياست جمهوري رسيده است اشك ريخت و صداي گرفته‌اش بم‌تر شد. او اين مساله را كتمان نمي‌كند كه وداع با قدرت براي وي كار دشواري است. با اين حال نمي‌توان از اين نكته چشم‌پوشي كرد كه اين وداع تبديل به بدرودي درخشان شد كه تا به امروز هيچ يك از روساي جمهور پيشين برزيل آن را تجربه نكرده است. زيرا هشتاد درصد از مردم اين كشور از هشت سال زمامداري لولا به عنوان برهه‌اي درخشان در تاريخ برزيل ياد مي‌كنند.

حتي منتقدان لولا هم به اين واقعيت كه نام وي به عنوان رئيس‌جمهوري بزرگ در تاريخ ثبت خواهد شد اذعان دارند. اليو گاسپاردي روزنامه‌نگار معروف برزيلي لولا را با فرانكلين دي. روزولت رئيس‌جمهور سال‌هاي دور آمريكا مقايسه مي‌كند، همان رئيس‌جمهوري كه در دهه سي با برنامه اجتماعي و اقتصادي خود توانست ميليون‌ها آمريكايي را از بحران اقتصادي رهايي بخشد.

در دوران رياست جمهوري لولا بيست ميليون برزيلي به جمعيت طبقه متوسط اضافه شدند و براي اولين بار در تاريخ اين كشور شكاف عميق ميان فقير و غني كاهشي چشمگير پيدا كرد. از سوي ديگر به نوشته گاسپاري طبقه مرفه و ثروتمند برزيل نيز فهميدند تنها زماني مي‌توانند به بقاي خود اميدوار باشند كه فقرا هم به ابزار سرمايه‌داري دسترسي داشته باشند.

بالاخره در اولين روز سال جديد اين قهرمان ملي يعني لولا شال و حمايل سبز و زرد رياست جمهوري برزيل را به گردن جانشين محبوب خود يعني ديلما روسف انداخت. روساي جمهور چندين كشور جهان در اين مراسم حضور داشتند و باراك اوباما هم هيلاري كلينتون وزير امور خارجه را به نمايندگي از خود به مراسم تحليف رئيس‌جمهور جديد برزيل فرستاد. بنابر سنتي كه از پنجاه سال پيش در برزيل جاري است رئيس‌جمهور جديد سوار بر رولزرويسي قديمي و روباز از مقابل مردم گذشت و به محل برگزاري مراسم تحليف رسيد.

هنگام پياده شدن روسف از رولزرويس البته خبري از ازدحام جمعيت نبود زيرا ظاهرا اين خانم چندان اهل اين نوع ابراز احساسات نيست و بيشتر با نمايشنامه‌هاي شكسپير و كتاب‌هاي مارسل پروست و بيشتر از آن با يك لپ تاپ ديده مي‌شود.

روسف به عنوان وزير تاثير زيادي بر رئيس‌جمهور سابق گذاشت زيرا همواره با يك كامپيوتر در زير بغل به جلسات كابينه وارد مي‌شد. او هميشه اطلاعات و ارقام مهم در حوزه مسووليت خود را آماده و مهيا داشت و بدين صورت بود كه سبك حكومتي خود را براي آينده يعني امروز شكل داد: او در نظر دارد همچون يك مدير مونث و قاطع اين كشور پهناور را با كار آمدي و قاطعيت رهبري كند.

روسف در دوران دو ماهه انتقال مرتكب خطاي بزرگي نشد و در كمال شگفتي توانست روند تشكيل كابينه و انتخاب وزراي خود را پيش ببرد. او آن دسته از سياستمداران احزاب موتلف خود كه تصميمات شخصي وي را عجولانه در اختيار رسانه‌ها مي‌گذاشتند كنار گذاشت تا از همين آغاز كار نشان دهد كه رئيس اصلي كيست. مرد قدرتمند گروه وي همان آنتونيو پالوسي است كه در اولين دوره رياست جمهوري لولا وزارت اقتصاد را بر عهده داشت و حال رياست كابينه جديد را در اختيار دارد . پالوسي نيز از جمله سياست مداراني است كه در دوران وزارت خود كارنامه‌اي موفق از خود بر جاي گذاشت.

با اين حال هيچ يك از اين ويژگي‌ها به تنهايي نمي‌تواند اين كشور برخوردار از رشد بالاي اقتصادي را در مقابل بحران‌هاي آينده بيمه كند. زيرا لولا با وجود همه اقدامات مثبت، زنجيره‌اي از مشكلات را براي جانشين خود به ارث گذاشته است. واقعيت تلخ موجود در برزيل افزايش سريع تورم و بالا رفتن انفجاري هزينه‌هاي دولت در سال گذشته است. روسف براي حل كوتاه مدت اين مشكل در پي كاهش بودجه و افزايش چشمگير نرخ بهره در سال جديد است.

رئيس جمهور جديد برزيل پيش از هرچيز در نظر دارد اصلاحات به تعويق افتاده در سيستم سياسي اين كشور را كه به عقيده وي در دوران لولا هم مانند روساي جمهور پيش از او مورد بي‌توجهي قرار گرفته بود، به اجرا گذارد. دموكراسي برزيل سيستمي است كه به اصطلاح مابين سيستم رياست جمهوري آمريكا و دموكراسي پارلماني اروپا قرار دارد. در اين سيستم رئيس‌جمهور بايد براي تصميم‌هاي مهم به دنبال اكثريتي جديد در كنگره باشد و از سوي ديگر چيزي به نام الزام فراكسيوني كه طبق آن دولت همراه با احزاب موتلف قوه مجريه را اداره مي‌كند، وجود ندارد.

روسف هم براي ماندن در قدرت طي چهار سال آينده به كمك حزب PMDB نياز دارد. اما رئيس‌جمهور جديد در تشكيل ائتلاف تبحر خاصي ندارد و از سوي ديگر فاقد شم سياسي و آن جذابيت پدر خوانده سياسي خود يعني لولا است. اما از سوي ديگر روسف نسيم تازه‌اي در دستگاه قدرت تحت تسلط مردان دميد و در نظر دارد كه تعداد زيادي از پست‌هاي كليدي را به زناني بسپارد كه در رابطه با مساله دفاع از حقوق زنان از شهرت خوبي برخوردارند.

سياست خارجي نيز در دوران روسف لحن جديدي خواهد داشت. او برخلاف لولا به رابطه با رژيم‌هاي اقتدارگرا و بخصوص با حكومت‌هايي كه به قول خودش حقوق بشر را نقض مي‌كنند تمايل چنداني ندارد. زيرا اين چريك سابق طعم زندان و شكنجه را با گوشت و پوست خود تجربه كرده است. روسف اما بهبود رابطه با آمريكا را در برنامه‌هاي خود گنجانده است و وزير امور خارجه‌اش يعني انتونيو پاتريوتا ديپلماتي موفق و يكي از كارشناسان برجسته امور ايالات متحده آمريكا به شمار مي‌آيد. لولا از باراك‌اوباما نااميد شده بود زيرا به عقيده او رئيس‌جمهور آمريكا توجه چنداني به آمريكاي لاتين نداشت. اوباما هم به دليل مخالفت با سياست خارجي لولا رابطه خوبي با رئيس‌جمهور پيشين برزيل نداشت.

كلسو آموريم وزير خارجه هميشگي لولا كه از وي به عنوان يكي از معماران سياست خارجي رئيس‌جمهور پيشين ياد مي‌شود، در عمل از عرصه سياست كنار كشيد. از قرار معلوم او نظر مثبتي به روسف ندارد و آن هنگام كه لولا در اجلاس گروه بيست جانشين خود را به حاضران معرفي مي‌كرد، در مراسم حضور نداشت.

رئيس‌جمهور جديد برزيل در وهله اول خواهان برقراري آرامش در جبهه سياست خارجي است. اما اولويت اصلي وي سامان دادن به سياست‌هاي اجتماعي و اقتصادي و البته ترميم زيرساختارهاي ويران اين كشور در حال توسعه است. فرودگاه‌ها، جاده‌ها و بنادر برزيل وضعيت نگران‌كننده‌اي دارد و در حالي كه كمتر از چهار سال به برگزاري جام جهاني فوتبال در اين كشور باقيمانده است وضعيت حمل و نقل هوايي برزيل به شدت وخيم گزارش مي‌شود و براي حل اين مشكل بايد به سرعت ظرفيت اين بخش افزايش پيدا كند. بسياري از پروژه‌هاي دوران لولا هم اجرايي نشده و اين پروژه‌ها عملا در نظام بروكراسي اين كشور پهناور سرگردان هستند.

اما بزرگ‌ترين چالش روسف همان سايه بسيار سنگين لولا است. رئيس‌جمهور پيشين البته اطمينان داد كه به هيچ عنوان قصد دخالت در تصميم‌هاي جانشين خود را ندارد و اعلام كرد در انتخابات سال 2014 از انتخاب دوباره روسف به مقام رياست جمهوري حمايت خواهد كرد. با اين حال تاكيد كرد كه به هيچ عنوان قصد ندارد خود را از نظر سياسي بازنشسته كند و جالب اين كه در آخرين حضور رسمي خود به عنوان رئيس‌جمهور به جاي واژه خدانگهدار از به اميد ديدار استفاده كرد.